20-10-2021 LEMMER – Landelijk zijn er de afgelopen maanden gemiddeld 24 eikenprocessievlinders per val gevangen. De daling van de afgelopen twee jaar zet daarmee door. In de zuidelijke helft van het land is de afname veel groter dan in het noorden. Minder vlinders betekent waarschijnlijk dat het aantal rupsen volgend jaar lager zal zijn dan dit jaar. De grootste plaagdruk is in het noorden te verwachten.
In de noordelijke provincies (Drenthe, Groningen, Friesland, Overijssel en Flevoland) daalde het aantal vlinders per val ten opzichte van 2019 met maar 20 procent naar 33 vlinders per val. Friesland is de enige provincie waar geen verandering is ten opzichte van 2019.
Oorzaken van lagere vangsten
- Op locaties waar tijdig (voor het uitvliegen van de vlinders) de rupsen zijn bestreden of de nesten zijn verwijderd, kan het aantal vlinders aanmerkelijk lager zijn.
- Door de vroege uitkomst van een deel van de eitjes en de vervolgens trage ontwikkeling van de rupsen door zeer koude omstandigheden in april en mei, zou de rups ten prooi zijn gevallen aan vogels en roofinsecten en parasieten. Er waren in het voorjaar nauwelijks insecten te vinden hoog in de bomen. Door het koude voorjaar kwamen eiken traag in blad en moesten de vroeg uitgekomen rupsen lang op eten wachten. Doordat de rupsen in de zuidelijke helft van het land eerder zijn uitgekomen dan in het noorden is het effect van predatie en voedseltekort mogelijk groter geweest in het zuiden.
- Het lijkt erop dat de het aantal eikenprocessierupsen in langer aangetaste gebieden aan het afnemen zijn als gevolg van een toename van het aantal natuurlijke vijanden en dat zich juist in later zoals in het noorden, aan het opbouwen is.
- Het grootste deel van de monitoring heeft tot aan de laatste week van september doorgelopen. Het kan zijn dat in de periode hierna nog vlinders uitvliegen. Daarom wordt de monitoring op verschillende locaties voortgezet. Gelet op de grote eikendichtheid in Nederland is te verwachten dat de populatie eikenprocessierupsen zich in deze gebieden in de toekomst weer opbouwt. Afgewacht moet worden wanneer die ontwikkeling zich zal laten zien.
- In augustus is op veel plekken sprake geweest van veel neerslag. Wanneer er sprake is van hevige regenval vliegen de vlinders niet ver maar blijven zij in de buurt van de bomen waar ze zijn uitgekomen. Op deze locaties zijn volgend jaar grotere aantallen rupsen te verwachten, zelfs nabij plekken waar weinig vlinders zijn gevangen.
- Verlengde diapauze. Het is bekend dat de vlinders van de eikenprocessierups niet altijd uitvliegen in hetzelfde jaar dat zij uit hun eitjes gekomen zijn. Plaatselijke omstandigheden kunnen leiden tot uitstellen van de uitkomst.
In nieuwe nest gebieden in het noorden van het land, is er soms juist een toename van het aantal vangsten in 2021. Er is geen reden om aan te nemen dat de eikenprocessierupsen definitief aan het verdwijnen zijn. Uit het verleden is gebleken dat de aantallen en de overlast zich over de jaren heen in golven kan ontwikkelen. Verderis het niet bekend hoeveel eikenprocessierupsen dit jaar beter weer afwachten en mogelijk in 2022 de draad weer oppakken en hun cyclus afmaken. Er kunnen volgend jaar nog altijd plaatselijke uitbraken zijn.