02-01-2025 LEMMER – Er worden momenteel in Nederland twee vogelgriepvaccins in de praktijk getest. Sinds september 2023 loopt een veldproef op twee legpluimveebedrijven, in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, om de effectiviteit van vaccinatie tegen vogelgriep in de praktijk te onderzoeken. Daarnaast kan een pilot worden gestart waarin bedrijven in de praktijk worden gevaccineerd met een Europees toegelaten vaccin.
Uit eerder onderzoek in het laboratorium van Wageningen Bioveterinary Research bleek dat twee vectorvaccins effectief zijn tegen hoogpathogene vogelgriep van het H5-type. Omdat de effectiviteit van een vaccin anders kan zijn in een pluimveestal dan in een laboratorium, is het nodig om een veldproef te doen onder praktijkomstandigheden. Dat onderzoek wordt gedaan door Wageningen University & Research, Royal GD en de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Het onderzoek startte in september 2023.
In de veldproef zijn 1.800 eendagskuikens gevaccineerd tegen vogelgriep om de effectiviteit van vaccinatie onder veldomstandigheden te onderzoeken. Gedurende de proef worden op verschillende momenten transmissieproeven gedaan. Een aantal kippen wordt daarvoor uit de stal gehaald en onder laboratorium omstandigheden blootgesteld aan het vogelgriepvirus.
Uit de eerste transmissieproef, 8 weken na vaccinatie, is gebleken dat de vaccins infectie met vogelgriepvirus voorkomen. De gevaccineerde kippen raakten niet geïnfecteerd en werden niet ziek na toediening van vogelgriepvirus. De tweede transmissieproef vond plaats op 24 weken leeftijd, het moment dat de hennen net op hun topproductie zijn gekomen. Het is belangrijk om te weten of vaccins gedurende de hele productiefase van een leghen werken. Daarvoor vinden op nog twee andere momenten transmissieproeven plaats: op 54 weken leeftijd en op 84 weken. De eindresultaten worden verwacht in de tweede helft van 2025.
In de huidige veldproef worden de vaccins van twee fabrikanten wetenschappelijk onderzocht. Onlangs heeft een derde fabrikant echter laten weten een vectorvaccin te hebben ontwikkeld dat recent een Europese toelating kreeg. Dit vaccin is een vaccin van hetzelfde type als de twee vaccins uit de veldproef. Naast de veldproeven is nog de start van een pilot voorzien, met een toegelaten vaccin op meerdere legbedrijven.
Het doel van de pilot is om ervaring op te doen met de praktische uitvoering van vaccinatie op legbedrijven, de implementatie van het surveillanceprogramma conform de Europese richtlijnen, en het volgen en oplossen van mogelijk negatieve effecten op de handel. Er wordt een surveillanceprogramma toegepast om een eventuele besmetting op een gevaccineerd bedrijf, zo snel mogelijk op te sporen. Een Europese toelating van het gebruikte vaccin is een belangrijke voorwaarde om de pilot uit te kunnen voeren, en dat is op dit moment geen belemmering meer.
Dankzij de veldproef en de aangekondigde pilot wordt grootschalige vaccinatie van pluimvee tegen vogelgriep op een verantwoorde manier mogelijk gemaakt. Daarnaast helpen de proeven om potentieel negatieve gevolgen van de vaccinatie voor de handel zoveel mogelijk te voorkomen. De eerste resultaten van de pilot volgen in 2025 en zullen worden gebruikt voor het bepalen van vervolgstappen op het gebied van preventieve vaccinatie. Nederland is, naast Frankrijk, een van de weinige landen die concreet werken aan vaccinatie tegen vogelgriep.