14-05-2021 LEMMER – Het aantal gemeten overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen door residuen van gewasbeschermingsmiddelen is tussen 2013 en 2019 afgenomen. De trendmatige verbetering is echter onzeker als rekening wordt gehouden met het grote aantal niet-toetsbare stoffen, waarvan het gebruik de laatste jaren met zekerheid is toegenomen. Niet-toetsbare stoffen zijn stoffen waarvan de norm zo laag is dat ze in de praktijk niet gemeten kunnen worden, terwijl ze wel een belangrijke bijdrage leveren aan de milieubelasting.
In de nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst is het doel om het aantal gemeten overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen in de periode 2021-2023 met 90% te verminderen ten opzichte van de referentieperiode 2011-2013. In de periode 2016-2018 moest het aantal gemeten normoverschrijdingen met 50% zijn afgenomen ten opzichte van de referentieperiode. Voor de evaluatie van de nota is het Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen ingericht. Het meetnet bevat 96 vaste meetpunten.
Het aantal overschrijdingen van de norm voor chronische blootstelling is sinds de referentieperiode 2011-2013 met circa 40% afgenomen en het aantal metingen waarbij de norm voor acute blootstelling wordt overschreden is circa 60% lager. De sterkere daling bij de acute blootstelling betekent dat minder vaak hoge piekconcentraties in het oppervlaktewater worden gemeten.
Deze daling in hoge piekconcentraties hangt vooral samen met het verminderde verbruik van de stof imidacloprid. Het aandeel locaties waar de norm voor een of meerdere stoffen wordt overschreden is tussen 2013 en 2019 amper afgenomen. Dat komt doordat een locatie al normoverschrijdend is als er één stof boven de norm wordt aangetroffen.
De bestrijdingsmiddelenatlas bevat naast de metingen uit het landelijk meetnet ook andere metingen. Op meetlocaties bij boomkwekerijen, bloembollen, fruitteelt en glastuinbouw worden de meeste normoverschrijdingen aangetroffen. Op de meeste meetlocaties wordt de norm door minder dan 10% van het totale aantal stoffen overschreden.
Een belangrijke oorzaak van de gemeten normoverschrijdingen is dat het toelatingscriterium voor gewasbeschermingsmiddelen in het algemeen soepeler is dan de waterkwaliteitsnormen volgens de Kaderrichtlijn Water. Maar ook de toelatingscriteria worden regelmatig overschreden. Dit kan erop duiden dat stoffen niet altijd volgens het voorschrift worden gebruikt of dat in de toelatingsprocedure niet met alle mogelijke emissieroutes rekening is gehouden.
Uit de verbruiksstatistieken blijkt dat het verbruik van niet-toetsbare stoffen de afgelopen jaren is toegenomen. Mede door de toename van het verbruik van deze stoffen is het berekende risico voor waterorganismen toegenomen. Het is daarom aannemelijk dat het beeld van een dalende trend in het aantal overschrijdingen op basis van alleen de metingen de werkelijke situatie maskeert.