05-12-2021 LEMMER – Nicolaas van Myra werd geboren in Patara te Lycië dat in Antalya, hedendaags Turkije ligt, maar in het jaar 280 bij het Romeinse Rijk hoorde. Later werd hij bisschop van Myra, de hoofdplaats van Lycië. Hij stierf op 6 december 342. Al snel na zijn dood werd een kerk gebouwd boven zijn graf. Daardoor kwamen er eeuwenlang pelgrims naar Myra. Eeuwen later, na de inval van de moslims in het gebied, werden de stoffelijke resten van de heilige in 1087 gestolen en naar Bari gebracht uit angst voor vernietiging door de Seltsjoeken. Toen begon de verering van Sint-Nicolaas ook in West-Europa grote vormen aan te nemen.
Er zijn weinig verhalen bekend over Sint Nicolaas. Het bekendste verhaal gaat over een arme man met drie dochters die dankzij giften van Sint-Nicolaas kunnen trouwen en daarom niet vervallen tot prostitutie. Hij gooide de giften door het open raam. Hier komen waarschijnlijk het strooigoed en de chocolademunten vandaan. In latere legenden wordt geschreven dat het “strooigoed” in schoenen terecht moet zijn gekomen. In de middeleeuwen werd op Duitse en Noord-Franse kloosterscholen het Sint-Nicolaasfeest gevierd. Tijdens een mirakelspel verscheen de heilige voor de kinderen, en hij beloonde de ijverige leerlingen en vermaande de luie.
De waarschijnlijk oudste vermelding van de viering van Sinterklaas komt uit Dordrecht en dateert van 1360: “op St. her Nyclaes dach I L. gr. aen die schoelers voer het oerlof”. Aanvankelijk werd de kinderbisschop pas op de vooravond van 28 december gekozen, maar vanwege ongewenste vermenging met het Narrenfeest werd dit verlegd naar 6 december.
In 1403 gingen kinderen in die tijd verkleed in een optocht door de straten en kregen bisschopsgeld van voorbijgangers. Soortgelijke tradities komen vandaag nog voor in andere landen, zoals het Chlausjagen in Zwitserland. In de Utrechtse Nicolaaskerk werd vanaf 1427 geld in kinderschoenen gedaan.
Kerken en Sint-Nicolaas
Nicolaas, beschermheilige van kinderen, armen, zeelieden, slagers en kooplieden, werd vooral in havensteden zoals Antwerpen en Amsterdam de patroonheilige van kerken. Sint-Nicolaas is patroonheilige van diverse Nederlandse plaatsen, waaronder Kampen, Valkenswaard, Edam en Amsterdam. In Amsterdam staat de Nicolaasbasiliek, tegenover het Centraal Station. In heel Nederland zijn ruim zeventig kerken aan Sint-Nicolaas gewijd; een derde daarvan staat in Friesland.
Alhoewel Sinterklaas in de middeleeuwen als boeman werd afgeschilderd begon Sinterklaas vanaf de 2e helft van de 19e eeuw in persoon zijn opwachting te maken in de maatschappij. Het verhaal dat de zak van Sinterklaas diende om kinderen mee te nemen naar Spanje vindt wellicht zijn oorsprong in de marskramers die vanaf de late middeleeuwen met hun manden vol koopwaar van stad naar stad trokken, maar Spanje is een negentiende-eeuws verzinsel. Tegenwoordig dient deze zak uitsluitend om de geschenken in te vervoeren.
Aan het begin van de 20e eeuw bestonden nog veel verschillen tussen de stedelijke viering en de viering op het platteland. Het nu nog incidenteel voorkomende klaasjagen, sunteklaaslopen of andere lokale varianten waren op het platteland nog gebruikelijk, maar in steden was het feest al georganiseerd rond pakjesavond en het bezoek van Sinterklaas. Onder invloed van het onderwijs en media ontstond een standaardisatie van het feest, dat hierdoor gaandeweg zijn huidige vorm kreeg. De surpriseavond, de uitwisseling van geschenken in vermakelijke verpakkingen begeleid door belerende of gekscherende gedichten, is een relatief nieuw fenomeen binnen de traditie.
Wij wensen iedereen een heerlijke sinterklaas viering.