09-05-2021 LEMMER – Twee weken geleden kreeg ik een brief van een mevrouw uit Virginia, Verenigde Staten. Ze bleek de dochter te zijn van de piloot van de Amerikaanse bommenwerper die in november 1943 bij Sint Nicolaasga neerstortte. Afgelopen november, precies 77 jaar later, hebben we op die locatie een plaquette onthuld die een herinnering vormt aan het neerstorten. Vier bemanningsleden kwamen om, twee werden gearresteerd en vier anderen wisten te ontkomen. Piloot Jeffries, op dat moment 24 jaar, was één van die laatste vier.
Door moedige hulp van omstanders kwamen hij en twee anderen uiteindelijk terecht op een boerderij in Haskerhorne waar ze drie weken verborgen zijn gehouden. Daarna hebben ze geprobeerd naar Zuid-Europa te komen. Onderweg zijn ze alsnog krijgsgevangen gemaakt. Maar ze overleefden gelukkig uiteindelijk de oorlog.
De dochter van Jeffries wilde iedereen bedanken die ervoor heeft gezorgd dat de plaquette er is gekomen. Maar vooral wilde ze uitspreken dat het aan de heldhaftigheid en de liefde van de mensen hier te danken is geweest dat haar vader, zoals ze schrijft, nieuw leven kreeg en na de oorlog een gezin en een familie kon stichten. Zonder helden hier was zij er niet geweest.
De brief eindigt in het Nederlands: ‘Dat je mag leven in vrede, alle tijden’. Een mooie brief. En weer zo’n teken dat de Tweede Wereldoorlog nog steeds in gedachten van mensen is. Van hen die de oorlog meemaakten, maar dus ook van volgende generaties. Ieder jaar weer kom je in aanraking met verhalen die je nog niet kende, verhalen die het grote verhaal van die verschrikkelijke oorlog inkleuren. Laten zien hoe die oorlog zich ook hier, om ons heen, afspeelde. Dat mensen met gevaar voor eigen leven anderen hielpen. Dat mensen ten diepste het goede willen doen. Dit jaar sta ik daar door een brief uit Amerika weer bij stil.
En ik wil dat met u delen. Wie weet lezen familieleden van die helden uit Sint Nicolaasga en Haskerhorne dit. En wie binnenkort eens bij die plaquette blijft staan om de tekst te lezen mag weten dat het verhaal ook in Amerika nog steeds wordt verteld. Dat verbindt. Het verbindt mensen hier, maar dus ook mensen in verschillende werelddelen.
Verbinding betekent contact, betekent begrip, betekent respect. Begrippen die velen van ons vinden passen bij de samenleving die ons voor ogen staat. We leven in ons land al sinds 1945 in vrijheid. “Na 75 jaar vrijheid” is dit jaar het jaarthema van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.Wat betekent vrijheid nu voor ons?
In ons land kunnen we in principe gaan en staan waar we willen en maakt het niet uit dat de één volstrekt anders denkt dan de ander. Het is aan de overheid om ervoor te zorgen dat de één ook de ruimte heeft om anders te denken dan de ander. Vrijheid is echter niet eindeloos. De overheid dient er ook voor te zorgen dat door mijn vrijheid die van een ander niet in het gedrang komt. En hoewel door de coronamaatregelen onze gebruikelijke manier van leven op dit moment enigszins beperkt is, is onze vrijheid van meningsuiting niet ingeperkt.
Dat fundament van onze vrije samenleving blijft overeind. Dat moeten we koesteren, uitdragen en vooral verdedigen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben we gezien wat er gebeurt als vrijheid in het gedrang komt. Verhalen en monumenten waarschuwen ons daar tot op de dag van vandaag voor.
Op het monument op de Joodse begraafplaats bij Tacozijl staat de tekst: ‘Juster barde it by ús, moarn is it wer earne oars’. Dat is een tekst die in alle eenvoud volledig waar is. Het is iedere keer als ik hem lees een opdracht om te zorgen dat vrijheid, in vrijheid kunnen leven en vrijheid om jezelf te kunnen zijn, belangrijk is om voor te strijden. Het is het hoogste goed in onze samenleving. Op de muur bij het monument in Joure staan de namen van hen die hier hun leven gaven voor die vrijheid. Voor onze vrijheid. Hun verhalen worden ook nog steeds verteld.
Samen met het verhaal van piloot Jeffries maken hun verhalen ons telkens weer duidelijk wat vrijheid is. Vrijheid. Voor onszelf én voor de ander. Zonder contact, begrip, verbinding en respect kan een werkelijke samenleving niet echt in vrijheid leven. Op de tekeningen op de borden bij het park Ter Huivra hebben de kinderen van de Jouster basisscholen dat mooi in beeld gebracht. Ze hebben tekeningen gemaakt over vrijheid, respect, vrede én samen met elkaar.
Daar moeten we aan blijven werken. Iedere dag opnieuw. Vrijheid is nooit af.
Weblog burgemeester Fred Veenstra.